Skarpety kompresyjne

Opaski lub skarpety kompresyjne to nic innego jak obcisły kawałek materiału zakładany na nogi lub inne partie ciała. Ich zadaniem jest uciekanie ważnych miejsc w celu usprawnienia przepływu krwi, co w konsekwencji ma zapewnić lepsze samopoczucie lub nawet jest terapią chorób krążenia.

Kompresjoterapia jest znana od wieków. Pierwsze namacalne dowody można spotkać już w egipskich piramidach. Dzisiaj terapia ta polega na uciskaniu mięśni i ścięgien mało elastycznym materiałem w celu zmniejszenia średnicy naczyń żylnych. To z kolei zwiększa prędkość przepływu krwi żylnej. Oczekiwanym efektem takiego działania jest zmniejszenie przekrwienia tkanek i ilości krwi w naczyniach włosowatych.

Dzięki leczeniu uciskiem poprawie ulega czynność pompy mięśniowej oraz zmniejsza się objętość krwi w żyłach kończyn dolnych. Kompresjoterapia zwiększa ciśnienie krwi, dzięki czemu płatki niewydolnych zastawek żylnych mogą zbliżać się do siebie i zapobiegać wstecznemu przepływowi krwi (cofaniu się). W wyniku zwężenia światła żyły zwiększa się przepływ żylny, a zmniejsza ilość krwi, która zalega w kończynie. Takie działanie lepiej dotlenia włókna mięśniowe, co ma swoje pozytywne konsekwencje również dla biegaczy.

Kompresjoterapia korzystnie wpływa na działanie pompy mięśniowej podudzia i redukuje ryzyko zakrzepicy żylnej.

Udowodniono również, że terapia uciskowa stosowana profilaktycznie zmniejsza ryzyko chorób, jednocześnie przyspieszając regenerację zmęczonych nóg. Opaski od skarpet kompresyjnych różnią się tym iż te drugie zdecydowanie lepiej przeciwdziałają zastojowi krwi w żyłach. 

Właściwości wyrobów kompresyjnych

Wyżej opisane właściwości od niedawna wykorzystują producenci odzieży i akcesoriów sportowych, wypuszczając na rynek tzw. opaski i skarpety kompresyjne. Twierdzą oni, że poprzez zastosowanie w nich stopniowego ucisku żył, przyspiesza się metabolizm i poprawia się krążenie w mięśniach łydek. W efekcie zwiększa się wydolność mięśni w trakcie treningu, a także przyspiesza regeneracja po jego zakończeniu.  

Wiele osób błędnie interpretuje używanie skarpet uciskowych jako cudownego środka do szybszego biegania. Przynamniej w bezpośrednim znaczeniu. To nie jest tak, że zakładasz i biegasz szybciej. Skarpety takie mogą nieść pewne korzyści po dłuższym okresie użytkowania. Jeśli ucisk poprawia krążenie, to efektem jest więcej tlenu dla mięśni, a więc teoretycznie możemy biec szybciej i dłużej. Jednak organizm nie odczuje tego po kilku treningach. Po treningu natomiast szybciej zachodzi regeneracja. Dotleniona krew lepiej łagodzi mikrourazy w postaci zerwań aktyny i miozyny – popularnych zakwasów, co również w teorii może przełożyć się na lepsze wyniki w niedalekiej przyszłości. 

Opaski i skarpety kompresyjne – badania

Mimo wykonywania ciągłych badań i testów nadal brak jednoznacznego potwierdzenia korzyści płynących ze stosowania skarpet kompresyjnych podczas biegu. A to ze względu na to, że nie istnieje żadne urządzenie, które mogłoby zmierzyć dotlenienie mięśni czy ciśnienie krwi w żyłach nóg podczas biegu. To pomogłoby bardziej jednoznacznie potwierdzić korzystne właściwości skarpet uciskowych.

Jedynymi zmiennymi, jaką się przyjmuje przy dotychczasowych badaniach, są czas i dystans przebiegnięty w skarpetach porównywany do tych samych zmiennych podczas biegu bez skarpet. W teorii powinno to wystarczyć, jednak nikt nie potrafi zaprzeczyć, że szybszy czy dłuższy dystans przebiegnięty w opaskach uciskowych może wynikać z nastawienia psychicznego. Innymi słowy, nie ma pewności, czy nie zachodzi efekt placebo.

Szybsza regeneracja

O ile wielu renomowanych biegaczy nie zauważa postępu w szybkości czy długości biegu w odniesieniu do zmęczenia, tak większość z nich zauważa pośrednie skutki używania takich skarpet. Opaski uciskowe czy skarpety kompresyjne przyspieszają regenerację po wymagającym treningu.

Czynnikiem wartym zauważenia jest fakt mniejszej ilości mechanicznych kontuzji nóg, odnotowywanych po biegaczy, korzystających ze skarpet. Zarówno mięśnie jak i ścięgna są lepiej zabezpieczone, czyli w mniejszym stopniu narażone na ryzyko przeciążeń i naderwań.

Nadto skarpety kompresyjne noszone po dłuższym treningu przyspieszają regenerację. Regeneracja ta jest związana z mikrourazami, jakie powstają podczas każdego biegu. Kompresja, jak wspomniałem, zapobiega zatrzymywaniu się krwi poprzez zwiększenie ciśnienia, w związku z czym najmniejsze włókna jak mikrofibryle są lepiej dotlenione. Czym są mikrofibryle oraz jak powstają mikrourazy możesz przeczytać w tym artykule o zakwasach. 

Skarpety kompresyjne – faktyczne korzyści

Dobrej jakości opaski czy skarpety kompresyjne niosą następujące korzyści:

• Stymulacja układu krążenia – poprzez zwężenie średnicy żył wytwarza się w nich większe ciśnienie.
• Poprawa działania układu limfatycznego – często wiele osób skarży się na obrzęki nóg np. po aktywnym dniu w pracy. To nic innego jak upośledzenie układu limfatycznego, odpowiadającego za przepływ w naszym organizmie płynów, w tym wody. Kompresja na odpowiednim poziomie stymuluje układ limfatyczny. 
• Aktywacja mikrokrążenia – lepsze dokrwienie (dotlenienie) najmniejszych włókien.
• Obniżenie poziomu bolesności mięśni i przyspieszona regeneracja – lepiej dotlenione mięśnie szybciej się regenerują.
• Obniżenie ryzyka kontuzji – poprzez stabilizację struktur więzadło-mięśniowych.

Producenci kompresów będą zapewniać o wielu zaletach, pojawiających się w czasie wykonywania treningu w takiej odzieży:

• zwiększenie wydolności krążenia
• zmniejszenie tętna podczas wysiłku
• lepszy metabolizm mięśni
• zwiększenie maksymalnej mocy mięśni.

Jednak do tych zapewnień producentów podchodziłbym ostrożniej. Głównie z wymienionego już wyżej powodu, czyli faktu, że znakomita większość profesjonalistów nie zauważa tych zalet. A przynajmniej bezpośrednio nie mają one wpływu na lepsze wyniki.

Na co zwrócić uwagę przed zakupem

Przed zakupem warto się zastanowić, czy w Twoim przypadku lepiej sprawdzą się opaski czy skarpety. Jeśli cierpisz na tzw. żylaki lub zauważasz obrzęk stóp po pracy, lepsze w Twoim przypadku będą skarpety. Te bowiem jak wspomniałem na początku lepiej przeciwdziałają zastojowi krwi w żyłach. Dlatego też będą one lepsze dla osób prowadzących siedzący tryb życia.

Ja natomiast wybrałem opaski ze względu na łatwość zakładania ich. Poza tym moje stopy są bardzo wrażliwe na odciski. Dlatego do biegania zakładam swoje sprawdzone skarpety. Obawiam się, że skarpety kompresyjne mogłyby przysporzyć mi dodatkowych uszkodzeń stóp.

Warto wspomnieć, że skarpety lubią się przecierać m.in. na piętach, więc z pewnością opaski będziemy wymieniać rzadziej niż skarpety. Opaski również będą lepsze podczas niecodziennych wyzwań biegowych jak triathlon lub bieg typu runmageddon, gdzie stopa będzie mokra od wody i skarpety mogłyby ją niepotrzebnie dodatkowo obetrzeć. 

Kompresja

Kolejnym ważnym elementem, na który należy zwrócić uwagę przy zakupie opasek czy skarpet kompresyjnych, jest stopień kompresji.  Wyróżnia się różne skale, a przez to różne stopnie kompresji. Jednak za główną i najczęściej stosowaną przyjmuje się skalę RAL, która wyróżnia cztery stopnie kompresji. Czym stopień wyższy, tym ucisk większy. Kompresje podaje się w jednostkach pozaukładowej jednostki miary ciśnienia równej 133,322387415 Pa. Uprzednio jednostka była zdefiniowana jako ciśnienie wywierane przez jeden milimetr słupa rtęci, stąd jej nazwa mmHg.

• I stopień kompresji (lekki ucisk): 18-21 mmHg,
• II stopień kompresji (średni ucisk): 23-32 mmHg,
• III stopień kompresji (mocny ucisk): 34-46 mmHg,
• IV stopień kompresji (bardzo mocny ucisk): od 49 mmHg.

I stopień kompresji jest stosowany w produktach profilaktycznych. Zaleca się stosowanie takich produktów w przypadkach sporadycznego występowania obrzęków lub uczucia zmęczenia nóg, związanego z siedzącą pracą czy długą podróżą. Stosowanie tego stopnia kompresji zaleca się także w przypadku występowania obrzęków podczas pierwszych miesięcy ciąży. 

II stopień kompresji jest zalecany już przy zwiększy schorzeniach. Zazwyczaj zaleca się stosowanie tych produktów po uprzedniej konsultacji z lekarzem, gdyż ich stosowanie związane jest z zapobieganiem rozwojowi przewlekłych zmian – żylaków, pajączków oraz regularnemu puchnięciu nóg.

!! Mimo to świat nauki zauważa, że dopiero przy tym stopniu kompresji mamy prawo mówić o jakikolwiek skuteczności kompresjoterapii również wśród biegaczy. 

Stopnie III i IV stosuje się już przy bardzo zaawansowanych schorzeniach, czym w tym artykule nie będziemy się zajmować. Jeśli temat Cię zainteresował, odsyłam do odpowiedniego artykułu.

Jakiego producenta wybrać

• CEP – niemiecki producent skarpet kompresyjnych. Na rynku od 1954 roku, działał pierwotnie jako firma medyczna. Dlatego też firma ta wykorzystuje rozwiązania medyczne do produkcji skarpet dla sportowców. Jest to najbardziej rozpoznawalna marka i najbardziej doceniana zarówno przez sportowców, jak i badaczy. Wśród obydwu tych grup zbiera doskonałe recenzje.
• ZeroPoint – firma pochodząca z Finlandii, która powstała w 2009 roku. Podobnie jak CEP stosuje zalecenia medyczne do produkcji odzieży kompresyjnej dla sportowców
• Compressport – szwajcarska firma powstała w 2008. Zyskują rzeszę zwolenników dzięki przystępnej ofercie cenowej.
• CompressionZone – włoska firma powstała w 1982 roku, notująca swoje początki związane z medycyną kompresyjną już w roku 1947. Od 2009 roku weszła na rynek sportu, promując swoją gamę produktów dla sportowców.
• Sigvaris – historia i doświadczenie z produktami uciskowymi tej firmy sięga ponad 150 lat. Od prawie 60 lat rozwiązania terapii uciskowej Sigvaris zapewniają skuteczne i niezawodne wsparcie w przypadku schorzeń naczyniowych.
• BV Sport – od 20 lat firma ta prowadzi badania naukowe. Firma posiada 3 patenty i 16 lat ścisłej współpracy z kadrą techniczno-medyczną profesjonalnych federacji sportowych oraz klubów. To wszystko dowodzi, że jest to liczący się gracz na rynku opasek kompresyjnych.
• Oxyburn – włoska firma rzetelnie pracująca nad komfortem użytkowania i jakości technicznej swoich skarpetek, konsekwentnie inwestująca środki w badania i rozwój nowych materiałów, technik i technologii produkcji.
• Sesto senso – polski producent bielizny, zajmujący się m.in. produkcją skarpet uciskowych. Skarpety te nie należą do czołówki światowych producentów, mimo to rodzime produkty są zawsze warte odnotowania.

Jeśli planujesz zakup skarpet lub opasek uciskowych, warto wziąć pod uwagę jedną z powyższych firm, aby skarpety nie okazały się zwykłymi podkolanówkami. Producenci ci używają specjalnych materiałów i splotów tkaniny w celu uzyskania najlepszej kompresji. Wiele sklepów tytułuje swoje produktu jako wyroby kompresyjne, a tak naprawdę ich odzież nie jest odpowiednia do skutecznej kompresji kończyn.

Jak zakładać skarpety uciskowe

Warto zaznaczyć, że wszelkie wyroby uciskowe należy zakładać rano, kiedy nogi nie są opuchnięte z racji braku działania grawitacji. Jeśli nie jesteś już w łóżku, połóż się na chwilę przed założeniem skarpet kompresyjnych lub usiądź z uniesionymi nogami.

Dla ułatwienia przy zakładaniu skarpet można wspomóc się talkiem lub skrobią kukurydzianą. Są szczególnie pomocne, gdy skóra jest wilgotna i wytwarza dodatkowe tarcie, przez które nie można naciągnąć skarpet. Dla ułatwienia nakładania można zwinąć wyrób uciskowy w harmonijkę a następnie rozwijać stopniowo od palców przez piętę w kierunku kolana. Jeśli pojawią się jakiekolwiek zagięcia, wyrównaj je, by nie wytwarzały dyskomfortu. Produkt powinien równomiernie uciskać nogę. Skarpety zdejmuj w odwrotny sposób do nakładani: roluj od góry do palców stóp.

Podsumowanie

Biegowe skarpety kompresyjne sprawdzają się przede wszystkim jako środek regeneracyjny i zapobiegający kontuzjom. Nie upatruj w nich cudownego środka dopingowego, pomagającego odnieść natychmiastowe sukcesy sportowe. Jednak nawet w tak wydawałoby się prozaicznej czynności jak regeneracja, skarpety powinny nosić pewne cechy, za którymi idzie cena. Skarpety markowych firm w pełni spełniające swoje funkcje to koszt minimum 100 zł. Skarpety oprócz odpowiedniego stopnia kompresji na poziomie 23-32 mmHg – pozwalającego na zadowalające efekty, powinny być uszyte w odpowiedni sposób ze specjalnego materiału, co może potwierdzić certyfikat. Oprócz skarpet kompresyjnych występują również opaski uciskające od kostek do podkolan. Dla osób cierpiących na żylaki czy opuchnięcia nóg pod koniec wyczerpującego dnia, lepsze będą całe skarpety uciskające również na stopę – nie same opaski.